AYM Lideri Arslan’dan ‘bağımsız yargı’ çıkışı: Özgürlüklerin sonu olur
Türkiye’de son yıllarda büyük gerilemelerin ve hak ihlallerinin yaşandığı yargı bağımsızlığı ve hukukun üstünlüğü konusunda, Anayasa Mahkemesi (AYM) Lideri Zühtü Arslan’dan dikkat cazip bir çıkış geldi. “Yargı bağımsızlığı adil yargılanma hakkının yanında, öbür tüm temel hak ve özgürlüklerin de en önemli ve en faal güvencesidir” diyen Arslan, “Bağımsız ve tarafsız bir yargı olmadan devlet olamayacağını” vurguladı. Arslan’ın, kuvvetler ayrılığı vurgusu ve “Yargının öteki devlet erklerinin denetimi altında olması hak ve özgürlüklerin sonu olur” kelamları dikkat çekti.
AA’nın haberine nazaran Arslan, Anayasa Mahkemesi Ulu Divan Salonu’nda düzenlenen 11. Memleketler arası Yaz Okulu Programı’nda yaptığı konuşmada, her yıl mahkemelerin vazife alanını ilgilendiren bir bahsin program kapsamında ele alındığını, bu yılki hususun da “Adil Yargılanma Hakkının Bir Teminatı Olarak Yargı Bağımsızlığı” olarak belirlendiğini söyledi.
‘YARGI BAĞIMSIZLIĞI, TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN GÜVENCESİDİR’
Yargı bağımsızlığının, yalnızca adil yargılanma hakkının bir garantisi olmadığını belirten Arslan, “Türk Anayasa Mahkemesi kararlarında vurgulandığı üzere, yargı bağımsızlığı adil yargılanma hakkının yanında, öbür tüm temel hak ve özgürlüklerin de esas ve en faal güvencesidir” dedi.
‘KUVVETLER AYRILIĞININ MECBURÎ BİR SONUCU’
Bağımsız ve tarafsız bir yargı olmadan devlet olamayacağını vurgulayan Arslan, şöyle devam etti:
“Zira devlet, tarifi icabı toplumun hukuk kuralları yerinde örgütlenmiş halidir. Şiddet inhisarı olarak devletin meşruiyeti hukuka bağlıdır. Hukukun şahısların adaleti tesis ederek hak ve özgürlükleri koruyacak biçimde uygulanması da bağımsız yargının varlığına bağlıdır. Öte yandan, yargı bağımsızlığı yalnızca hukuk devletinin değil, kuvvetler ayrılığı unsurunun de mecburî bir sonucudur. Kuvvetler ayrılığı, yargının yasama ve yürütmenin müdahalesinden uzak olmasını gerektirmektedir. Yargının öteki devlet erklerinin denetimi altında olması hak ve özgürlüklerin sonu olur.”
‘HAKİM TARAFSIZLIĞI KONUSUNDA ÇOK DİKKATLİ OLMALI’
AYM Lideri Arslan, demokratik hukuk devleti bakımından yargı bağımsızlığının hayati ehemmiyete sahip olduğunu, tüm demokratik anayasalarda bu soruyu cevaplayan kararların var olduğunu belirtti.
Anayasa’nın 138. unsurunda “Mahkemelerin bağımsızlığı” başlığının bulunduğunu anımsatan Arslan, “Esasen yargı bağımsızlığı, hakimin tarafsızlığını sağlamanın da ön kuralıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkememizin kararlarında belirtildiği üzere, hakimin tarafsızlığı onun tarafların leh ve aleyhlerinde bir fikre, önyargıya sahip olmamasını tabir eder” değerlendirmesinde bulundu.
Hakimin tarafsız olduğu konusunda taraflarda bir kanaatin oluşmasının değerli olduğunu vurgulayan Arslan, “Bunun için hakimin çok dikkatli olması, elindeki adalet terazisini kuyumcu hassasiyetiyle tutması gerekir” dedi.
‘HAKİMLERE BUYRUK VE TALİMAT VEREMEZ’
Anayasa’nın 138. hususunda yargı bağımsızlığını korumak için yargı dışı aktörlere yönelik açık ve kesin bir lisanla ikazlarda bulunulduğunu aktaran Arslan, şunları kaydetti:
“Bunlardan en başta geleni müdahalesizlik manasında negatif yükümlülüktür. Buna nazaran hiçbir organ, makam, merci yahut kişi yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve yargıçlara buyruk ve talimat veremez, tavsiye ve telkinde dahi bulunamaz. Anayasamız yasama organı için bu müdahale yasağını özel olarak düzenlemiştir. Görülmekte olan bir dava hakkında yargı yetkisinin kullanılmasına ait olarak parlamentoda soru sorulamaz, görüşme yapılamaz yahut rastgele bir beyanda bulunulamaz.”
‘YASAMA VE YÜRÜTME, YARGI KARARLARINI UYGULAMALI’
Zühtü Arslan, Anayasa’nın yargı bağımsızlığı konusunda kamu gücü kullananlara yüklediği müspet yükümlülüklerin de bulunduğunu bildirdi. Olumlu yükümlülüğü “yargı kararlarının tesirli icrası” olarak niteleyen Arslan, “Bu yükümlülük yargı bağımsızlığının tamamlayıcı ögesidir. Buna nazaran yasama, yürütme ve yönetim makamları mahkeme kararlarını değiştirmeden ve geciktirmeden uygulamak zorundadır” diye konuştu.
‘BAĞIMSIZ YARGI ALGISI BOZULMAMALI’
Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı konusundaki algının da çok değerli olduğuna işaret eden Arslan, mahkemeler ve yargıçların bağımsız ve tarafsız olmalarının kâfi olmadığını, o denli olduklarının da bilinmesi gerektiğini söyledi.
Hukuk devleti prensibinin yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı görünümüne ziyan verecek davranışlardan kaçınmayı gerektirdiğine değinen Arslan, şu tabirleri kullandı: “Hakları ve özgürlükleri muhafazanın ön kaidesi olan yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının tam olarak gerçekleşmesi bir dizi yükümlülüğün yerine getirilmesine bağlıdır. Fakat bu unsurun hayata geçirilmesi her şeyden evvel yargı mensuplarının kirlenmemiş ve prangasız bir vicdana sahip olmalarını gerektirmektedir. Bu kuşkusuz kolay değildir, çünkü hiçbirimiz steril bir dünyada yaşamıyoruz. Ne var ki hakimlik tam da bu türlü bir ortamda tertemiz bir vicdanla adaleti tesis etmeyi gerektiren bir meslektir.” (HABER MERKEZİ)