Bir birinci: Üçlü yıldız sisteminde ötegezegen keşfedildi
Tereza Pultarova*
Şili’de bulunan ‘Çok Büyük Teleskop’, Dünya’ya yaklaşık 480 ışık yılı arada bulunan çok yıldızlı bir sistemde, bir yıldızın yörüngesinde dönen bir ötegezegenin fotoğrafını çekti.
JÜPİTER’DEN 15 KAT BÜYÜK
Güneş sistemimizdeki en büyük gezegen olan Jüpiter’e kıyasla 15 kat daha büyük olan ötegezegen, büyük bir yıldızın etrafında dönen küçük bir yıldızın yörüngesinde dönüyor.
Öte yandan, büyük yıldızın etrafında dönen yıldız bir kahverengi cüce ya da ‘başarısız’ bir yıldız. Kahverengi cücelerin bu türlü moral bozucu bir lakabı var zira bu cisimler, alışılmış yıldızların yaptığı üzere çekirdeklerinde bir nükleer füzyon sürdürecek kadar büyük değil fakat tekrar de ‘gezegen’ olarak sınıflandırılamayacak kadar büyükler.
Toplu biçimde ‘HIP 81208’ diye isimlendirilen, iki yıldız ve bir kahverengi cücenin oluşturduğu sistem, gökbilimciler tarafından uzun vakitten beridir biliniyor. Buna rağmen, küçük yıldızın yörüngesinde bir ötegezegenin bulunması, Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevi’ne (ESO) ilişkin ‘Çok Büyük Teleskop’ tarafından daha evvel çekilen sisteme ilişkin manzaraları kısa müddet evvel tekrar inceleyen gökbilimciler için şaşırtan bir keşif oldu.
Yeni keşfedilen ötegezegen ziyadesiyle büyük, neredeyse bir ‘kahverengi cüce’ olarak sınıflandırılacak kadar büyük bir gök cismi.
KEŞFEDİLEN BİRİNCİ ÖRNEK
ESO’dan yapılan açıklamada, takımın yaptığı keşfin, direkt görüntüleme kullanılarak bulunan birinci hiyerarşik dörtlü sistemi işaret ettiği lisana getirildi. Ötegezegenlerin büyük kısmı, gözlemcinin bakış açısına nazaran bir diskin önünden geçen bir gezegenin bir yıldızın parlaklığında yarattığı küçük ölçekli düşüşleri gözlemlemeyi içeren ve ‘geçiş yöntemi’ ismi verilen yol aracılığıyla keşfedilir.
Doğrudan görüntüleme, temelde klâsik fotoğrafçılıktır. Bununla birlikte, derin uzaydaki gezegenleri yakalamak maksadıyla bu yola başvuran gökbilimciler, gezegen gibisi gök cisimlerini direkt görmek için çok güçlü teleskoplar ve harika hassas kameraları kullanıyor. Paris Gözlemevi’ndeki gökbilimciler de tekrar inceledikleri manzaralarda, ana yıldızını çevreleyen ışık halesinde bir damla üzere görünen devasa bir ötegezegen keşfetti.
ESO’dan yapılan açıklamada, yeni keşfin, gökbilimcilerin karmaşık yıldız sistemlerinin oluşum sürecine ait bilgi dağarcığını genişletmelerine yardım edeceğini belirtti.
*Bilim ve teknoloji gazetecisi.
Yazının özgünü Space sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)