Fransızca Çeviri Mükafatları sahiplerini buldu
Institut français tarafından “Türkiye’nin nitelikli edebiyat çevirilerini desteklemek ve çevirmenlik mesleğine hak ettiği bedeli vermek” hedefiyle bu yıl üçüncüsü verilen 2023 Fransızca Çeviri Ödülleri’ni kazananlar açıklandı.
Tahsin Saraç anısına düzenlenen ‘Çeviri Ödülü’ne Annie Ernaux’nun ‘Boş Dolaplar’ isimli kitabını Türkçeye çeviren Siren İdemen, ‘Çeviri Onur Ödülü’ne ise Dr. İsmet Birkan layık görüldü.
Edebiyat ve yayın dünyasından davetlilerin iştirakiyle Fransa Sarayı’nda düzenlenen aktiflikte konuşan Fransa’nın İstanbul Başkonsolosu Olivier Gauvin, çevirmenin misyonunun kültürler ortasında bir köprü görevi görmek olduğunu söyledi.
Çeviri Ödülü’nün sembolik bir övgü olmasının yanı sıra tercümanların ve onların kitap zincirindeki çalışmalarının kamuoyu tarafından tanınmasını teşvik etmek için de var olduğunu lisana getiren Gauvin, “Bu nedenle Institut français Türkiye, bu mükafatın uzun vadeli olarak düzenlenmesini taahhüt etmektedir” dedi.
‘TAHSİN SARAÇ’IN YOKLUĞU BÜYÜK BİR BOŞLUK’
Çeviri Mükafatı Heyet Lideri Timour Muhidine, anısına ödül verilen Tahsin Saraç’ın kültür hayatına iz bırakmış kıymetli biri olduğunu lisana getirdi.
Fransız edebiyatından çok sayıda yapıtı Türkçeye çeviren Tahsin Saraç’ın hayatına, eğitimine, çalışmalarına ve yapıtlarına ait bilgi veren Muhidine, usta muharririn derinlemesine bir merak duyduğu Fransızcayı gençlik yıllarında öğrendiğini kaydetti.
Muhidine, Saraç’ın yokluğunun büyük bir boşluk oluşturduğunu, kültürlerin yayılması için gösterdiği gayretlerin çeviri tarihinde kıymetli bir yeri bulunduğunu tabir etti.
Törenin akabinde muharrir ve tercüman Yiğit Bener’in yönettiği ‘Edebi Çevirinin Geleceği nasıl şekillenecek?’ başlıklı bir söyleşi düzenlendi. Söyleşide muharrir ve tercüman Nicolas Richard, 2021 Çeviri Mükafatı sahibi, tercüman Ebru Erbaş ile mütercim ve Everest Yayınları Yayın Müdürü Saadet İhtimam konuşma yaptı.
Richard, 35 yıldır orta sıra kitap yazmanın dışında yalnızca çeviriyle ilgilendiğini belirterek, “Önceleri aklımda hiç tercüman olmak yoktu ancak sonra ansızın ben yavaş yavaş artık tercüman oluyorum diye düşünmeye başladım” diye konuştu.
Çevirmenlik faaliyetini yansıtmaya ve tanıtmaya çalıştığını da lisana getiren Richard, çevirinin zorluklarına ve kıymetine ait değerlendirmelerde bulundu.
‘YAPAY ZEKA ÇEVİRİLERİ SANAT YAPITI DEĞİL’
Ebru Erbaş da yapay zekayla yapılan çevirilere ait, yapay zekadan faydalanmak için çok düzgün bir mütercim olunması gerektiğini belirterek, “Önce çok yeterli mütercim olmanız gerekli ki makinanın verdiği metni düzeltebilesiniz” sözünü kullandı.
Edebiyatın bir sanat kolu olarak kabul edildiğini aktaran Erbaş, yapay zeka çevirilerinin, insanın dünyaya sunduğu yeni bir bakışı içermediğini bu nedenle sanat yapıtı olmadığını lisana getirdi.
‘YAPAY ZEKA KULLANACAK BİREYLER DE TERCÜMAN OLMALI’
Çevirmen ve Everest Yayınları Yayın Müdürü Saadet İhtimam ise tercümanların son derece güç şartlarda çalıştığını belirterek, “Her işte harcanan vaktin karşılığı istenirken, emek bu türlü ölçülürken, çeviride asla bu türlü ölçülemiyor. Artık yapay zeka en azından bu düzeye getirmemizi sağladı” sözlerini kullandı.
Yapay zeka aracını kullanacak bireylerin de mütercim olması gerektiğini vurgulayan İhtimam, Osmanlı periyodunda yaşayan rehberlerle ilgili akademik çalışmalar yaptığını aktararak, şunları kaydetti:
“Gerek kelamlı gerek yazılı çeviri yapanlara tarihin her periyodunda rastlayabilirsiniz. Bu beşerler vazgeçilmezdir. Kimse aksini düşünemez ancak bir taraftan da her vakit bir dehşet oluştururlar. Zira elinde bir gücü fiyatlar. Kültürü hakikat ya da istenen formda aktarıp aktaramadığı, bu maharete sahip olup olmadığı her vakit bir tedirginlik hususudur. O kadar ki Osmanlılar mesela bu hususta çok âlâ bir örnek. Daha 1890’da turist rehberlerinin imtihanla doküman alarak bu işi yapabileceğine dair bir nizamname çıkarılmış.”
Konuşmaların akabinde Olivier Gauvin mükafatları takdim etti ve hatıra fotoğrafı çektirildi. (KÜLTÜR SANAT SERVİSİ)