HEDEP: ‘Destekleyin, yanımızda gözükmeyin’ tavrını halkımız kaldırmaz
ANKARA – Halkların Demokratik Partisi’nin seçimlere çatısı altında girdiği Yeşil Sol Parti, hafta sonu gerçekleşen kongresiyle ismini değiştirdi. Yola, Halkların Eşitlik ve Demokratik Partisi (HEDEP) olarak devam edecek partinin eş genel liderleri Tülay Hatimoğulları ve Tuncer Bakırhan oldu.
Partinin yeni Eş Genel Lideri Adana Milletvekili Tülay Hatimoğulları, HEDEP bileşeni Sosyalist Tekrar Kurtuluş Partisi’nden (SYKP). Uzun müddettir etkin siyasetin içinde olan Hatimoğulları, yolu Kürt siyasetiyle genç yaşlarda kesişen Hatay Samandağlı bir Arap.
Türkiye kamuoyu, Hatimoğulları’nı Ortadoğu ile ilgili çalışmalarıyla ya da pek çok yakınını kaybettiği Hatay depremindeki uğraşıyla hatırlıyor. Bugün Hatimoğulları tahminen de Türkiye’nin en güç siyasi konumlarından birine geldi: Eski eş genel liderleri dahil çok sayıda değerli ismi tutuklu bulunan, daima kapanma ve siyasi yasak tehditleriyle yüz yüze olan HEDEP’in eş genel başkanlığı.
Hatimoğulları ile bu güç misyonu ve yola yeni ismiyle devam edecek olan partisinin atacağı adımları konuştuk.
‘7 YAŞIMDA TÜRKÇE ÖĞRENDİM, ÖĞRETMENDEN HER GÜN DAYAK YEDİM’
Partiniz Sosyalist Tekrar Kurtuluş Partisi (SYKP), HEDEP’in bir bileşeni. Şahsî olarak sizin Kürt siyasi hareketiyle yolunuz nasıl kesişti?
Ben lise 2’de örgütlendim. O vakit Devrimci Öğrenci Birliği örgütlemesi vardı ve Liseli Direniş diye bir yayınımız vardı. “Doktorcu” bir harekettir. Tabip Hikmet Kıvılcımlı, Türkiye sosyalist hareketinin içinde olup Kürt sorunu hakkında yazmış; ulusalcı solla hesaplaşmış bir ideolojiye sahiptir. Bizim bahtımız bu çizginin öğrencileri olmak. SYKP’nin kurucu bileşenlerinin tamamı Kürt sorunu ve ezilen halklar konusunda yüksek hassaslığa; enternasyonalist bir hatta sahiptir. Bu gelenek DAİMA, DEP, HADEP devrinden beri bu partilerin daima içindeydi. Yani bizim için birlikte uğraş HDP ile başlamadı. Beni de DEP periyodunda Samandağ’da ilçe başkanlığını yapan ve o periyot katledilen Mehmet Latifeci yetiştirdi. Ayrıyeten HADEP gençliğinde çalıştım ve günümüze kadar bu türlü geldi.
Tabii Kürt siyasi hareketiyle yan yana duruşumda yaşadığımız coğrafyanın da çok büyük hissesi var. Ben Türkçeyi 7 yaşındayken öğrendim. İlkokul 1’de Türkçe konuşamadığım için her gün öğretmenden dayak yedim. 80 sonrasında bizim bölgemize gönderilen öğretmenler döve döve Türkçe öğretti bize. Buradan da empati kurabiliyorum Kürt halkıyla. İlerleyen yıllarda da Arapça tiyatro yaptım. Kendi lisanımızda tiyatro, müzik yaptığımız için de çok şiddet gördük, gözaltına alındık. Tüm bunlar bizi Kürt halkının gayretiyle daha çok yakınlaştırdı. Arap sosyalistleri olarak Kürt özgürlük hareketinden çok şey öğrendik. En temelde anadilimiz, kimliğimiz için örgütlenmemiz gerektiğini öğrendik.
‘BELKİ ASKERLERİN POSTALLARI SOKAKLARDA DEĞİL FAKAT OTORİTER, FAŞİST BİR İKTİDAR VAR’
İktidarın gücünü giderek artırdığı, Meclis’in işlevsizliğinin tartışıldığı, pek çok Kürt siyasetçinin tutuklu olduğu, kazandığınız belediyelere kayyımların atandığı bir devirde HEDEP Eş Genel Lideri seçildiniz. Böylesi bir tabloda nasıl bir siyaset sınırı örmeyi, nasıl bir muhalefet inşa etmeyi planlıyorsunuz?
Türkiye tarihinde bu türlü zorluklar lakin askeri cunta periyotlarında yaşanmıştır. Tahminen askerlerin postalları sokaklarda değil lakin devletin bütün aygıtlarını gerisine alan otoriter, faşist bir iktidar var.
‘GÜÇLÜ BİR TOPLUMSAL VE DEMOKRATİK İTTİFAKI KURMAK ZORUNDAYIZ’
Buna karşı demokrasi çabasını yükseltmek üzere çok değerli bir sorumluluğumuz var. Başta partimiz olmak üzere Türkiye’deki bütün demokrasi güçlerine ve bütün muhalif kesitlere düşen temel misyon Türkiye’de demokrasiyi inşa etmek. Bu kongremizde aldığımız kararlardan birisi demokrasi çabasını yükseltmek için güçlü bir toplumsal ve demokratik ittifak kurmak. Bunu başarmak zorundayız.
‘MUHALEFET FARKLILIKLARINA KARŞIN YAN YANA DURABİLİRSE FAŞİZME GERİ ADIM ATTIRABİLİR’
Birkaç sebeple başarmak zorundayız. Dünya tecrübelerine baktığımızda farklılıklarına karşın muhalefetin kitlesel bir formda yan yana durabilmeyi başarabildiği devirlerde faşizme geri adım attırılmıştır. Bizim buna gereksinimimiz var. Cumhuriyetin ikinci yüzyılında en ağır biçimde üzerinde duracağımız noktalar bu rejimden kurtulmak ve Cumhuriyet’in demokratikleşmesini sağlamak.
‘ANA MUHALEFETİN TÜM UMUTLARI SANDIĞA BAĞLAMASI YANLIŞSIZ METOT DEĞİLDİ’
Kongrenizde HEDEP’in Türkiye’nin umudu olduğunu, Türkiye’nin alternatifsiz olmadığı iletisini verdiniz. Bu kadar kriminalize edildiğiniz bir ortamda bunu nasıl yapacaksınız?
Türkiye’de ne yazık ki rejimin bu kadar güçlenmesinde muhalefetin büyük eksikliği var. Toplumun yarısından fazlası bu iktidarı istemiyor. Fakat toplumun bu duygusu örgütlenemedi, birleştirilemedi siyaset tarafından. Ana muhalefet partisinin tüm umutları sandığa ve seçime bağlama prosedürü de hakikat bir prosedür değildi. Demokratik yerdeki çabanın güçlenmesi gerekiyordu. Ana muhalefet bütün umutları sandığa kilitleyince bunun önüne geçmiş oldu.
‘’BU BU TÜRLÜ GİTMEZ’ DİYEN HER BÖLÜMÜ DAVET EDİYORUZ’
HEDEP olarak neden biz alternatifiz? Biz başarıyı sokakta, alanlarda, fabrikalarda kazanmak yolunu sunuyoruz. Elbette bizim de eksiye düştüğümüz taraflar oldu. Tüm bunların farkındayız. Önümüzdeki devirde toplumun umudunu yeşerten, toplumun demokrasi, rahat bir hayat sürme, nefes alma isteğinin karşılık bulması için bedeli ne olursa olsun uğraşımızı yürüteceğiz. Biz Türkiye’deki “bu bu türlü gitmez, kesinlikle bir şey yapmalıyız” diyen her kesiti davet ediyoruz. “Bu bu türlü gitmez” diyen herkes bir ortada olmalıdır.
‘İTTİFAKTA İKİ PARTİYLE SEÇİME GİRMEK YANLIŞTI’
14-28 Mayıs seçimleri, Yeşil Sol Parti dahil tüm muhalefet partileri için hezimetle sonuçlandı. Muhalefet partileri içinde seçim sonucunu, seçmenin verdiği bildirisi okuyarak harekete geçen birinci siyasi parti oldunuz. Tenkitler en fazla ittifak siyasetinizde ağırlaştı. Bu tenkitlere dair atılacak adımlar olacak mı?
Seçime ittifak çatısında iki partiyle girmek yanlıştı ve bu hususta çok fazla tenkit aldık, özeleştirimizi verdik. Bundan sonraki süreçteyse siyasal ve toplumsal alanların birlikte hareket edeceği bir demokrasi ve çaba ittifakı kurma kararı aldık. Yalnızca seçimle sonlu olmayan çabayı güçlendirme tabanı üzerinde kurulmuş bir toplumsal ittifak için çalışacağız.
‘YOKSULLUK, AÇLIK ORTAKTIR; TÜRK, KÜRT, ARAP FARK ETMEZ’
Ekonomik darboğazın, işsizliğin, yoksulluğun, tartışmalı yargı kararlarının bu kadar aşikar olduğu söylenen bir periyotta Türkiye solu ve sosyalistleriyle işbirlikleri ve ittifaklar neden büyüyemiyor, neden başarılı olamıyor? Bunun olmasını sağlamak için neler yapacaksınız?
Bu çok temel bir soru. Bu sorunun karşılığını daima birlikte bulabilirsek gayrette yaşanan tıkanıklıkları da aşmış olacağız. İktidarlar yoksulluk, güvencesizlik, işsizlik, hayat pahalılığına karşı yansılardan daima korkmuştur. Türkiye’deki iktidar bunların üstünü örtmek için yapay dalgalar üretiliyor. “Terörle çaba ediyoruz” diyerek sıkıntıların üstünü örtüyorlar, ilkel milliyetçiliği kullanıyorlar. İşçileri de bu telaffuzlarla etnik kümelerine nazaran ayrıştırıyorlar. Türk işçilerle Kürt işçilerin yan yana gelmesini engelliyorlar. Kürt sorunu çözülmüş olsaydı, Türkiye’de bu türlü bir gündem olmasaydı ülkedeki işçiler etnik kümeleri fark etmeksizin yan yana daha kolay gelebilirlerdi. Zira yoksulluk, açlık ortaktır; Türk, Kürt, Arap fark etmez. Sistem işçileri ezerken, işveren sigortasız, düşük fiyatla çalıştırırken Türk – Kürt ya da rastgele bir etnik kimlik olarak ayırmaz.
‘KÜRDİSTAN’DA BELEDİYELERİMİZİ ALACAĞIZ, SAYIYI ARTIRACAĞIZ’
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday çıkarılmaması ve Kemal Kılıçdaroğlu’nun desteklenmesi de çokça tenkit aldı. Bu tenkitler mahallî seçim kararını nasıl etkileyecek? Büyükşehirlerde ittifaklara açık olacak mısınız? Bunun şartları neler olacak?
Yerel seçim stratejimizi belirlemek için bu kongreyi bekledik. Parti Meclisimiz toplanıp MYK’yi belirleyecek ve bir işbölümü yapacağız. Lokal İdareler Konferansımızı gerçekleştireceğiz. Türkiye’nin batısındaki stratejimizi bu süreçten sonra netleştireceğiz. Ancak Kürdistan’da belediyelerimizi alacağız. Sayıyı da artıracağız. Elbette kayyımların tekrar gelmesini engelleyecek prosedürler üzerine de yoğunlaşacağız.
‘CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNDEKİ STRATEJİMİZİN ARKASINDAYIZ’
Bir evvelki lokal seçimlerde ve Cumhurbaşkanlığı seçiminde AKP’ye kaybettirme stratejimizi savunuyoruz, stratejimizin gerisindeyiz. Bizim Türkiye’nin demokratikleşmesini isteyen her bir bireye karşı sorumluluğumuz var. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde biz kendi adayımızla çıksaydık ve Erdoğan kazansaydı sorumluluğumuzun gereğini yerine getirmemiş olurduk.
‘ANA MUHALEFETİN ‘DESTEKLEYİN LAKİN YANIMIZDA GÖZÜKMEYİN’ TAVRINI HALKIMIZ KALDIRMAZ’
Bu strateji önümüzdeki seçimde motamot devam edecek diye bir durum yok. Elbette mevcut rejimin tasfiye edilmesi gerektiğini hala düşünüyoruz. Ana muhalefetin “Üstü örtük destekleyin, destekleyin fakat yanımızda gözükmeyin” tavrını artık halkımız, seçmenimiz kaldırmaz.
‘KİMİNLE İTTİFAK GERÇEKLEŞİRSE GERÇEKLEŞSİN KAMUOYUNUN ÖNÜNDE OLMAK ZORUNDA’
Hangi yerde, kiminle ittifak gerçekleşirse gerçekleşsin bu, şeffaf ve kamuoyunun önünde olmak zorunda. Bu iktidar HDP’yi kriminalize etmeye çalıştı. Artık HEDEP için tıpkı yol ve metodu izleyecekleri aşikar. Bu ülkenin demokratları, toplumsal demokratları, insan haklarından ve özgürlüklerinden yana olanları ideolojisi ne olursa olsun demokratik yerde uğraş veren bir partinin yanında durur. Yanında durmaktan çekiniyorsa dönüp demokratlığını sorgulaması gerekir.
‘KAÇ PARTİ KAPATTILAR, NE ELDE ETTİLER?’
HDP hakkında devam eden bir kapatma davası var. Kongrenin üzerinden şimdi iki gün geçmişken MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli, “HDP ve devamında kurulan hangi parti varsa derhal kapatılmalıdır” dedi. Bahçeli’nin bu açıklamasını nasıl değerlendirirsiniz?
Bahçeli’ye kalsa AYM de kapatılsın. MHP’nin kendileri dışında hiçbir siyasi partiye tahammülü yok. Ne demokrasiyle ne insan haklarıyla ne demokratik siyasetle bir bağları var. Artık HEDEP’i amaç tahtasına oturtmak istiyorlar.
Siyasi parti kapatmak Türkiye tarihinin bir kara lekesi. Bundan evvel başarılı olamadılar, bundan sonra da olamayacaklar. Yeni partimizden de bunu anlamış olmalılar. Burada halkın iradesi, milyonlarca insanın kanı, canı, ruhu, alın teri var. Biz birebir fikri öteki bir partiyle devam ettiriyoruz. Kaç parti kapattılar, ne elde ettiler? Kaldığımız yerden yolumuza devam ettik, tahliller ürettik. Bundan sonra da üretiriz.
‘ANAYASA’YI AYAKLAR ALTINA ALMIŞ BİR İKTİDARIN DEMOKRATİK BİR ANAYASA YAPMA İHTİMALİNİ ZAYIF GÖRÜYORUM’
İktidarın kurmayı planladığı yeni Anayasa masasına hangi şartlarda oturursunuz?
Türkiye’nin demokratik bir anayasaya muhtaçlığı olduğunu biliyoruz. Demokratik anayasa tartışmalarını başlatan, bu hususta çalışmaları, taslakları olan bir siyasi partiyiz. Biz şu anda askeri cunta anayasası ile yönetilen bir ülkeyiz ancak AKP iktidarı bu askeri cunta anayasasını bile uygulamıyor. İktidar anayasayı ayaklar altına almış durumda. Böylesi bir anlayışın demokratik bir anayasa yapma ihtimalini zayıf görüyorum. Türkiye’de bunun dışında bir demokratik anayasa tartışması olmalıdır. Demokratik bir anayasa en geniş toplumsal mutabakatla yapılmalıdır. Kayyım siyaseti, Kuzey ve Doğu Suriye’ye operasyonlar, bayana yönelik hak gaspları, insan hakları ihlalleri, tabiat tahribatı, tecrit sürdükçe; Aleviler dışlandıkça, işçiler yoksulluğa mahkum edildikçe bir toplumsal mutabakattan kelam edilemez. Anayasa tartışmaları tabanı için tüm bu sıkıntıların masaya yatırılması gerekir.
‘KÜRT HALKININ DUYGUSAL KOPUŞUNA MÜSAADE VERMEMELİYİZ’
Kongrede Kürt meselesinin tahliline ve Abdullah Öcalan’ın muhataplığına güçlü bir vurgu yapıldı. İçinde bulunduğumuz konjonktürde Kürt meselesinin tahlili için adım atılabilme ihtimalini, iradesini görüyor musunuz? Bunun olması için siyaseten neler yapacaksınız?
İktidar Türkiye’de yaşanan derin yoksulluğun üzerini bile Kürt sorunu ile örtüyor. Beşerler aç olduğunu söylediklerinde yöneticilerden “mermi kaç para biliyor musun” diye karşılık alıyorlar. Hal böyleyken Kürt sıkıntısının çözülmesi yalnızca Kürt halkını değil Türkiye halklarını her bakımdan rahatlatacaktır.
Kürt probleminin çözülmesi akan kanın, gözyaşının durması da demek elbette. Bu bizim için çok kıymetli. Bu kadar acıya ve bu kadar gözyaşına karşın beşerler hala barışta ısrar ediyorsa, çocuklarının cenazeleri kargo kutularıyla teslim edilen bir Kürt ana hala “ben barış istiyorum” diyebiliyorsa bu, Kürtlerin Türkiye halklarıyla birlikte yaşama iradesinin göstergesidir. Bu maneviyatı daha fazla kırmamalıyız. Kürt halkının duygusal kopuşuna müsaade vermemeliyiz.
‘ÖCALAN’IN KIYMETLİ ROL OYNAYACAĞINI DÜŞÜNÜYORUZ, FİZİKİ ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SAĞLANMASINI TALEP EDİYORUZ’
Tüm bunlar için Sayın Öcalan’ın kıymetli bir rol oynayacağı kanaatindeyiz. Sayın Öcalan, “Bana imkan tanınırsa bir hafta içinde barışın yollarını açarım” demişti. Bu imkanın tanınması gerekiyor. Lakin 32 aydır ailesiyle bile görüştürülmüyor. Biz, üzerindeki ağır tecridin kaldırılmasını, fiziki özgürlüğünün sağlanmasını talep ediyoruz. Bunun için de gayret edeceğiz. Tüm Türkiye halklarını, Türkiye’deki sol sosyalist yapıyı içinde barındıran bir parti olarak Kürt halkının yürüttüğü bu gayretle daha fazla dayanak olmak istiyoruz.
‘ÖCALAN’IN ROLÜNÜ BATIYA DAHA DÜZGÜN ANLATABİLMEK İÇİN ORİJİNAL ARGÜMANLARA MUHTAÇLIĞIMIZ VAR’
Abdullah Öcalan’ın fikrinin, kelamının Kürt probleminin tahlilindeki değerini Türkiye’nin batısına anlatabildiğinizi düşünüyor musunuz?
Daha uygun anlatmak için bir gayretimiz olacak. Anlatmak ve örgütlemek bir bütündür. Anlattıkça örgütler, örgütledikçe anlatırsınız. Bizim bunu daha yeterli yapmamız gerekiyor.
Öte yandan mevcut rejim bütün varlığını Kürt sorunu ve çatışmalar üzerinden şekillendiriyor. Demokratik siyaseti kriminalize ediyor. Biz bunlarla çaba ediyoruz ve vakit zaman zorluklar yaşıyoruz. Tüm bu zorluklara karşın Kürt sıkıntısının tahlilinin ehemmiyetini ve Öcalan’ın rolünü batıya daha düzgün anlatabilmek için orijinal argümanlara muhtaçlığımız var.
Batının sıkıntılarıyla Kürdistan’ın birçok meselesinin ayrıştırılmaması gerektiğini düşünüyorum. Biz Türkiye’deki çalışanlara, işçilere, fakirlere Kürt meselesini anlatabilmeliyiz, Kürdistan’da da yoksulluğu konuşabilmeliyiz ve bu çabayı iç içe yürütebilmeliyiz. Kimlik çabası ile sınıf uğraşının ortak çok yanları var. Bir Türk personel, bir Arap emekçi ekmeğinin küçülmesinde Kürt sıkıntısının rolünü kavrarsa Kürt halkının verdiği uğraş ile empati sağlar. Kürt halkı için de derinleşen yoksulluğun, Türkiye’deki tüm halkların yoksulluğu ile tıpkı olduğu şuuru ile; yoksullukla ortak gayret kanalları yaratmalı.
‘FİLİSTİN’DE İKİNCİ NAKBA YAŞANIYOR, SİLAHLAR HEMEN SUSMALI’
Filistin’de giderek şiddetlenen bir savaş sürüyor. Bölgeyi uygun bilen bir siyasetçi olarak bu savaşın sonlanması için ne yapılması gerektiğini düşünüyorsunuz? Ortadoğu’daki tabloda partinizin nasıl bir misyonu var?
Çok ağır bir tablo ile karşı karşıyayız. Filistin açısından baktığınız vakit ikinci Nakba yaşanıyor. İsrail Gazze’yi boşaltmak ve oradaki Filistinlileri Sina Yarımadası’na ya da Necef Çölüne yanlışsız sürmek istiyor. Bu olursa Filistin neredeyse haritadan silinecek. Biz, tanklara karşı taşla çaba eden, kararlı bir toplum olan Filistin halkının yanındayız.
ORTADOĞU’DA TAHLİL DEMOKRATİK KONFEDERALİZM: HER HALK KENDİ TOPRAKLARINDA ÖZGÜRCE YAŞAMALI
Ortadoğu’da kanayan iki yara Kürt sorunu ve Filistin sorunu. Bu iki sorunun çözülmesi bölgeyi rahatlatır. Asıl tahlil de konfederal bir modeldir, demokratik konfederalizmdir. Buradan davetimiz silahların bir an evvel susması, insani dayanağın bir an evvel ulaşmasıdır. Nihayetinde her halkın kendi topraklarında özgürce yaşayabileceği şartların sağlanması ve bunun milletlerarası hukukta tanınmasıdır. Bunun olması için gücümüz yettiğince ses çıkaracak ve diplomasi faaliyeti de yürüteceğiz.
‘ERDOĞAN ROJAVA’DA İSRAİL’İN FİLİSTİN’E YAPTIĞININ BİREBİRİNİ YAPIYOR’
Suriye’nin kuzeyinde, Rojava’da da devam eden bir operasyon var. Bu operasyona karşı ses çıkaran tek parti HEDEP. Rojava’da ne oluyor?
Türkiye uzun vakitten beri askeri varlığını Rojava’da sürdürüyor. Son birkaç gündür oradaki sivil alanlar; elektrik santralleri, hastaneler, okullar, kamu kurumları, akaryakıt istasyonları daha çok bombalanıyor. İsrail’in Filistin’i vurmaya başladığı günlerde Cumhurbaşkanı ve hükümetin farklı yetkilileri barış ve itidal daveti yaptılar. Ancak bu çağrıyı yaptığı saatlerde İsrail’in Filistin’e yaptığının birebirini Rojava’da Kürt halkına yapıyorlar. Orada da siviller katlediliyor. İki tarafta da silahların ivedilikle susması, sivil ölümlerinin derhal durması gerekiyor. Ayrıyeten Türkiye’ye ilişkin tüm askeri ögeler Suriye’den bir an evvel çekilmeli. Suriye hükümetinin de oradaki halkın da talebi bu istikamette.
‘ENTERNASYONEL BİR BARIŞ HAREKETİ ÖRGÜTLENMELİ, BUNUN MUTFAK ÇALIŞMASINI YÜRÜTECEĞİZ’
Uluslararası güçlerse hem Filistin hem Rojava konusunda seyirci. Ne yazık ki bu tıp mevzularda kendi çıkarları çerçevesinde hareket ediyorlar. Bu yüzden milletlerarası demokratik tabanda güçlü ve zorlayıcı bir iradenin açığa çıkması lazım. Enternasyonal bir barış hareketi örgütlenmeli. Bunun için de önümüzdeki devir, yoğunlaşacağımız alanlardan biri budur. Bunun mutfak çalışmasını yürüteceğiz. Ümit ediyorum ki Türkiye ve Ortadoğu halkları olarak bunu daima birlikte başarabiliriz.