‘Sakıncalı’ bir savaş pilotunun gözünden 12 Eylül: İnsan ömrünü bu halka vermez de neye verir?
İZMİR – Bilançosu tekraren ulusal ve memleketler arası raporlara yansıyan 12 Eylül 1980 darbesi bugün hala birçok hak ihlali, azap ve ölümlerle hafızalardaki yerini koruyor. Darbenin bir öbür yüzü ise elbet o devir orduda misyon yapan darbe karşısı askerler ve devrimci subaylar gerçeği. Birçoğu vazifeden alınan, tutuklanan, azap gören ve hayatının bir kısmını cezaevlerinde geçiren bu askerler 2011 yılında Askeri Darbelerin Asker Muhalifleri Derneği’nde (ADAM-DER) buluştu. Bu askerlerden biri de bugün kamuoyunun hak uğraşlarından tanıdığı Bahadır Altan’dı.
Ortaokul tahsilin akabinde askeri lisede havacı olarak öğrenciliğe başlayan Altan, yaklaşık 50 yıllık bir havacı. “Kendinizi nasıl tanıtmak istersiniz?” diye sorduğumuz Altan, “Savaş pilotu olarak yetişmesine karşın barış için savaşmaya çalışan biri dersek çok mu kibirli bir tabir olur?” diyor. Altan ile 12 Eylül askeri darbesi sonrası yaşadıklarını konuştuk.
‘O GÜN UÇAKLARA EĞİTİM MERMİSİ DEĞİL GERÇEK MERMİ YÜKLENDİ’
12 Eylül 1980 darbesine giden süreci nasıl anlatırsınız? Neler yaşandı, yaşananların size yansıması nasıl oldu?
Ülkenin her yerinde toplumun bütün katmanlarının politize olduğu bir süreç yaşanıyordu. Ekonomik zorlukların faturasının yüklendiği fakir mahallelerde, meskenlerde kapitalist sistem ve devlet sorgulanıyor, 68 hareketiyle saçılan tohumların filizlendiği alternatifler tartışılıyordu. Yalnızca tartışılmıyor bunu yaşama geçirecek örgütlenmeler, hazırlıklar da yapılıyordu. Yaşananlar sağ-sol çatışması değildi kuşkusuz. Eşitlik adalet talepleriyle başkaldıran başta gençlik olmak üzere halk kısımlarının karşısına devlet, milliyetçi (ülkücü)-İslamcı temelde örgütleyip beslediği çeteleri de kullanarak, azaplarla, tutuklamalarla, siyasi cinayetlerle, Çorum-Maraş üzere toplu katliamlarla çıkıyordu.
Devletin en sıkı denetimi altında eğitim yapılan askeri okullarda ve harp okullarında bile sosyalizm tartışılıyor, örgütleniyordu. Hem o denli 68 periyodundaki üzere çoğunlukla darbeci-cuntacı örgütlenmeler de değildi bunlar. En katı tekleştirici askeri eğitimin içinden bile devrimci subaylar mezun oluyordu. Yayınların, kitapların yasaklanması, baskılar sol niyetlere ilgiyi daha da artırıyordu. Örneğin Hava Harp Okulu’nda öğrenciler ortasındaki birinci saflaşma bizler birinci sınıftayken (1974) okula alınan gazetelerden Cumhuriyet gazetesinin idare kademesince tek taraflı yasaklanmasıyla başladı. O vakit sol olarak yalnızca Cumhuriyet ve sağ olarak da Tercüman vardı başka bütün gazetelerle birlikte gelir ve okunurdu. Tercüman devam ederken Cumhuriyet’in yasaklanması reaksiyonları de beraberinde getirdi. Bu tabanda sol niyetli öğrenciler bir ortaya gelmeye başladık. Çok da haklı bir yer olduğu için çoğunluktaydık. Ve çabucak her gün kapalı bilinmeyen gazeteyi okula sokmaya başladık.
Aslında Hava Lisesi 2’nci sınıftayken yemek boykotu dahi yapmış bir devreydik lakin Cumhuriyet okumak ve okula getirmek önemli bir “devrimci” aksiyondu. Bunu öteki mecmua ve sonradan çıkan gazeteler izledi natürel.
12 Eylül 1980 gününü nasıl hatırlıyorsunuz? Örneğin o gün neredeydiniz, neler yaşadınız?
Hava Harp Okulu’nun son 2 yılı (77-78) çok gergin geçmişti. İdari takım çok az istisna dışında sağ görüşlü, faşist takımlardan bilhassa seçilmiş subaylardı. İşi imtihan sorularının matbaadan alınarak sağ görüşlü öğrenciler ortasında dağıtmaya kadar vardırmışlardı. Bunu, imtihandan evvelki gece etüdünde “İmam” lakaplı bir öğrencinin elinden kaparak, sabah dersin öğretmeni profesöre verip o imtihanın iptalini sağlayarak ispat etmiştik. Benim imzasız mektubum Cumhuriyet gazetesinde Fikret Otyam’ın köşesinde yayınlanarak bu olay haber oldu, lakin bir süreç yapılmadı. Yani liyakat açısından bugün pek değişen bir şey yok.
Sol görüşlü arkadaşlar ise sudan sebeplerle aldıkları cezalarla okuldan atılma tehlikesi altındaydık. Bir arkadaşımız bu türlü okuldan atıldı, sonradan mahkemeyi kazanarak okula döndü fakat 12 Eylül’de tekrar attılar bu arkadaşımızı. Bu şartlarda teğmen çıkıp Uçuş Okulu’na başladık ve kasıtlı olarak bizleri pilot yapmayabilirler diye düşünüyorduk. Zıddı oldu, hakkımızda sicilimize yazılanları okuyan eğitim filosu kumandanları bunların taraflı tabirler olduğunu anlayıp bize objektif davrandılar. Ben uçuş okulundan dereceyle, ikinci olarak mezun oldum örneğin.
12 Eylül 1980 de ise İzmir/Çiğli’deki Uçuş Okulu’ndan yeni mezun olmuş pilot teğmenler olarak Konya 3. Ana Jet Üs’te F-100 uçaklarıyla atış bombardıman eğitimindeydik. Yalnızca evli 2-3 arkadaşımız mesaiye konutlarından sarfiyat gelir öbür bekarlar üs içindeki misafirhanelerde kalırdık. Bir gün evvelden darbenin hazırlıkları aşikâr oldu. Evli arkadaşlara da meskenlerine gitme müsaadesi verilmedi. Uçaklara eğitim değil gerçek mühimmatlar yüklendi. Sabaha karşı darbe olacağı katiydi.
Çok yakın arkadaşım (Dev Yolcu) Vedat Uzuner ile birebir odayı paylaşıyorduk. Vedat’la sonradan birlikte gözaltına alındık. 1982 Ağustos-Eylül-Ekim aylarında Ankara İstihbarat Lisan Okulu’nda yakın hücrelerde sorgulandık. Ne yazık ki birebir F-4 (Fantom) uçağıyla 17 Kasım 1983’te 2 uçak birlikte Munzur Dağları’na çakılarak şehit oldu. Uçakların enkazı karla kaplandığı için fakat 7 ay sonra Haziran 1984’te bulunduğunda ben tekrar gözaltındaydım ve o listede Vedat’ın da ismi vardı şimdi cenazelere ulaşılmadığı için “şehit” olarak geçmediğinden sağ olsaydı o da ikinci defa alınacaktı. Özgür bırakıldığımda enkazın bulunup defnedildiğini öğrendim. Birinci işim Cebeci Şehitliği’ndeki mezarına gitmek oldu şüphesiz. 1985’te doğan oğlum Vedat Çınar’ın birinci ismi onun ismidir. Sarışın mavi gözlü, Atatürk’e benzeterek “Paşa” dediğimiz sevgili kardeşimi hiç azalmayan büyük bir hasretle ve hürmetle anıyorum.
11 Eylül akşamı Paşayla bir arada öngördüğümüz bahisleri o gece gözden geçirdik. Farklı fraksiyonlardan olsak da tam manasıyla yoldaştık. Ben o vakitler -Çoğu arkadaşım şaşırır bunu duyunca- Aydınlık gazetesi paralelindeydim -Gülmemin nedeni budur- lakin biz yoldaştık. Yanımızda olan birkaç kitap yayın vs. yok ettik fakat asıl yüklü kitaplarımız evli arkadaşlardan birinin Konya merkezdeki konutundaydı. Onlardan kurtulmamız lakin 14 Eylül’de mümkün oldu.
Darbenin ağır toplarından 2. Ordu Kumandanı Orgeneral Bedrettin Demirel tıpkı gün 3. Ana Jet Üs’e geldi. Bizim filoyu ziyarete geleceğini duyunca 78 devresinin sicilen “komünistleri” olarak bizi yoklayacağını düşünmüştük. “Netekim!” o denli de oldu sıraya dizilmiş çakı üzere teğmenlerden ortalarda bir yerdeydim. Benim önümde durup sordu: “Nasıl yorumluyorsun, yeterli mi yaptık?”
Hazırlıklıydım, devrimci subaylar olarak kendimizi muhakkak etmemeliydik. Hiç açık vermedim kuşkusuz: “Ülke iç savaşa gidiyordu, natürel ki buna müsaade verilmemeliydi!”
Tabii birinci adımda bilinen solcular akın akın zindanlara dolduruldu. Darbenin bizlere ulaşması için daha 2 yıl gerekiyordu.
Daha evvelki röportajlarınızda da darbeden 2 yıl sonra 1982 yılında gözaltına alındığınızı lisana getirmiştiniz. Nasıl alındınız, neler yaşadınız? Makûs muamele ve azap kelam konusu muydu? Ya da bir diğer deyişle o günlere dair unutamadıklarınız neler?
Kötülükler unutulmuyor elbette, affedilmiyor da lakin daha çok hisli, hoş ve komik şeyleri konuşup anıyor insan, tahminen de bir savunma sistemi bu. 12 Eylül’den 2 ay sonra birinci tayin yerim Eskişehir 112. Filo’ya katıldım. Filoda tek teğmendim herkes benden yüksek rütbeliydi ancak güya askeri bir birlik değil çok sıcak, kucaklayıcı sahip çıkan ağabeyler ortasındaydım. Bunu gözaltından dönüp tekrar filoya katıldığımda daha uygun anladım, bizi aldıklarında filo kumandanına baş tutup “Sen nasıl komutansın teğmenini nasıl verirsin bu yamyamlara?” ve gibisi yansılar göstermişler ve tekrar geri döndüğümde de sımsıcak sarılmışlardı bana. Öbür piyade ulaştırma ve gibisi sınıflarda tıpkı ortam yoktu örneğin, birden fazla arkadaşımız çok berbat karşılanmış ve adeta eziyet görmüştü.
‘ÇOCUKLAR NE YAZIK Kİ SİZİ GÖZALTINA ALMAK DURUMUNDAYIM’
Askeri Lise’den beri çok yakın arkadaşım, yoldaşım Pilot Teğmen Mesut Karaoğlan’la birlikte 112. Filoda olağan mesaiye geldiğimizde Filo Kumandanı ikimizi birden odasına çağırınca anlamıştık bir zıtlık olduğunu. Filo Kumandanı hakikaten üzgündü; “Çocuklar ne yazık ki sizi gözaltına almak durumundayım elimde bu türlü bir buyruk var” diyerek makam odasında bize bilgi verdi. Evvel filodaki dolaplarımız ve sonra meskenlerimiz aranacaktı. Hava Kuvvetleri’nin çeşitli birliklerine dağılan yaklaşık 20 devrimci subaydık, karacı devre arkadaşlarımızla başlayan sürecin bize de ulaşacağını biliyorduk. Gözaltı furyası bize ulaşmadan hazırlanma bahtımız oldu. Herkes yakın alakada olduğu arkadaşlarıyla bir çerçeve belirleyecek, makul, mantıklı sözler verecektik içerde. Bu çerçeve dışında “suç” teşkil edecek hiçbir şey, ne değerine olursa olsun tabirlerde yer almayacaktı. Bunu bizleri destekleyen fakat çok etkin olmayan dost arkadaşlara dahi aktarmış hazırlanmıştık.
Evlerimizde de yasak yayın ve gibisi şeyler bırakmamıştık lakin Eskişehir’de birinci bebeğimiz şimdi bir buçuk aylıkken her yeri didik didik etme niyetli işgüzar bir başçavuş kitaplıkta Kutsal İsyan, Benden Selam Söyle Anadolu’ya üzere kitapları ayırıp “Bunlardan diğer sakıncalı bir şeye rastlanmamıştır” diye tutanağa yazdı. Filo Kumandanı Senai Günal, astsubaya çıkışarak “Sen ne yapıyorsun bunlar benim konutumda de var, bunlar da sakıncalıysa çekip gidelim bu memleketten” diyerek tutanağı yırttı. Yeni tutanağa “Hiçbir sakıncalı bulguya rastlanmamıştır” diye yazıldı. Bu kolay lakin çok kıymetli, içerde de beni güçlü hissettiren bir anıdır. Senai Günal’ı da hürmetle selamlıyor uzun ömürler diliyorum.
Alınışımız hafta sonuna denk geldiği için ve üste bizi gözaltında tutacak uygun hapishane olmadığı için kullanılmayan boş bir misafirhane odasında 2 gün Mesut’la birlikte kaldık. Tıpkı görüşte, 2 yoldaş olarak tıpkı soru ve suçlamalara maruz kalacaktık. Azap göreceğimizden de emindik, neredeyse ezbere hatırladığımız Çin İhtilali periyodunda devrimcilerin zindanlardaki direnişlerini anlatan “Kızılkayalar” romanından pasajlar anlattık birbirimize.
Pazartesi sabah erkenden silahlı bir binbaşı nezaretinde, Kurubacak Albay ve Bnb. Yalçın Uz’un kullandığı C-47 ile Ankara’ya havalandık. Yıllar sonra Yalçın Uz ile Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksek Okulu’nda birlikte çalışacaktık. Yolda kokpite girip esprileri şakalarıyla ünlü, göbekli babacan albaya “Moskova’ya çek” diye latife yapacak kadar kendimizden emin ve şendik.
Ankara’ya vardığımızda havacılar bizi merkez komutanlığına teslim ettikten sonra faşizmin yüzü görünür oldu. Hitaplar buyruk kipine döndü, jipin art koltuğunda gözlerimiz bağlandı, ellerimiz kelepçelendi, Nezaret Konutu’na döndürülmüş derslikleri duvarlarla hücrelere çevrilmiş İstihbarat Lisan Okulu’nda Kontrgerillanın elindeydik artık. Hücreye konduktan biraz sonra içeri gelen güler yüzlü bir asker çaktırmadan birinci bilgileri verdi. Üst kattan Alparslan Türkeş, Yaşar Okuyan ve başka davacılar ve solcu olarak yalnızca Sadun Aren vardı. Onların keyfi yerindeydi havalandırma açık görüş vesaire hakları vardı. Biz ise tam tecritte olacaktık fakat merak etmemeliymişiz 2-3 ay kalır en fazla birkaç tokat yersiniz üzere sözlerle kendince beni rahatlatıyordu. Koridorun başında tuvaletin karşısında birinci hücreydi benim hücrem Mesut 3-4 hücre yan tarafımdaydı. Başka arkadaşlar Paşa, Salim, İstek neredeydi sanki merak içindeydim ve diğer kimler alınmıştı?
Askerlerin çabucak hepsinin 80 öncesi gençlik yıllarında o denli yahut bu türlü sol fikirlerle, solcularla karşılaşmış gençler olduğu çok barizdi. Bu mühlet içinde birden fazla bize yardımcı oldular. Olağanda bir tutuklu tuvalete çıktığında başka kapıların hepsi kapalı olur lakin o geri dönüp kapısı kilitlendiğinde diğer hücre kapısı açılırdı. Lakin bazen benim kapımı da açarak tuvalete gelen arkadaşla kapalı saklı görüşmemizi sağladılar. Bu görüşmeler çok değerliydi birbirimizden güç alıyorduk. Lakin 2 yıl sonra tekrar alınıp Güvercinlik Jandarma Alayı içindeki özel yapılmış nezaret konutunda her şey çok farklıydı. Askerler 2 yılda bile çok değişmiş adeta düşman gözüyle bize bakar olmuşlardı.
Bir de akşam birimizin başlattığı türküye öbür hücrelerin katılmasıyla sesler buluşurdu. En çok da Çökertmeyi söylerdik, “teslim olmayalım Halilim…”
Bu hücrede 2,5 ay kaldım ve tahminen kasıtlı tahminen büyük bir tesadüf tam 10 yıl sonra artık yalnızca Lisan Okulu olan bu binaya İngilizce kelamlı imtihanı için geldiğimde imtihan için birebir odaya planlandığımı fark ettim. Ellerim titreyerek içeri girdim ve biri yabancı asıllı bayan olmak üzere 3 öğretmene direkt İngilizce olarak gerçekleri anlatmaya başladım. Sözcükler dilimden dökülüyordu bayan imtihan kurulunun yabancı bayan üyesi yalnızca “really?” really?” diyerek arkadaşlarına bakıyor ve bu havacı yüzbaşının anlattıklarına inanamıyorlardı. Beni yalnızca dinlediler, ellerindeki imtihan metninden hiçbir soru sormadılar. Tam not aldığımı sonradan öğrendim.
‘İŞKENCE GÖRDÜNÜZ MÜ? SORUSU BİZİM NESİLLER İÇİN YAVAN KALIYOR’
İşkence gördünüz mü? sorusu ne kadar yavan kalıyor bizim jenerasyonlar için diye fark ediyorum bu soruyu duyduğumda. Örneğin arkadaşlarınız sorguya götürülüp getirilirken ve geceleri uzaktan azap gören insan sesleri size dinlettirilerek 1.5 ay geçirmek ve bir an evvel sorguya azaba her ne olacaksa ona gitmek için can atmayı azap sayar mısınız? Yahut gözleriniz bağlı 7 saat süren bir sorgu sonrasında dik durmaya çalışırken istikrar organınızdan kuşku duymak ve “Bu herif konuşmayacak alın bunu aşağıya götürün onlar konuştursun” diyen kontrgerillacının buyruğuyla 2 askerin kollarınızdan sizi sürükleyerek paldır küldür merdivenlerden aşağı indirmesi tek başına azap midir?
Bunların dışında bana elektrik verilmedi örneğin yahut kaba dayak dahil fiske yemedim lakin sorguda hakarete uğrayınca gözlerimi açacağımı söylediğimde benden çok daha fazla görünmekten tanınmaktan korktuklarını anladım. “Ellerini bağlarız” o vakit dediler lakin sonrasında bağırıp çağırmalar olsa da hakaret olmadı sorguda.
Herkes benim kadar şanslı değildi, biraz da pilotları ordudan atmama üzere bir eğilim baştan beri sanırım bizi koruyan faktör oldu. Lakin sorguda soyundurulup hayalarına copla vurmakla tehdit edilen, gözleri bağlı dayak atılan birçok da aslında örgütlü olmayan yalnızca kitap mecmua okuyan subaylar vardı ve bunların hiçbirinin ağzından arkadaşlarını ele verecek kelamlar çıkmadı.
Bir defa sorguda ısrarla Paşa’nın ve bir arkadaşın daha Dev Yolcu olduğunu bana kabul ettirmek istiyorlardı, ben de “Hayır yalnızca Cumhuriyet okur” diye yanıtlıyordum. O vakit diğer bir arkadaşı getirip onun haberi yokken sorguda bana dinlettirdiler. Ne yazık ki çözülmüş, işbirliği yapmaya razı edilmişti bu arkadaş. Aslında hata teşkil etmeyecek şeyler olan tabirlerle, benden etkilenerek solcu olduğunu lakin kendisinin Aydınlığı değil Dev Yolu seçtiğini ve gibisi anlatıp Paşa’yla yaptıkları birtakım faaliyetleri itiraf ediyordu. Sıra benden nasıl etkilendiğinin kanıtlarına gelince “Sana hangi kitapları verdi?” üzere sorulara ise kaypak yanıtlar vererek aslında beni korumuş oldu. Ben de onun “Solcu olması konusunda etkilediğime dair somut bir uğraşımı söyleyemedi” diye kendimi savundum. Zira bütün kaygıları 141-142 ye dahil edecekleri bir kanıt bulmaktı. Sonra banyoya götürüldüğümüz bir gün Paşa ile karşılaşmış ve askerlerin engelleme uğraşlarına karşın kucaklaşmıştık. O vakit ivedilikle “Bahadır ben hiçbir şeyi kabul etmedim lakin bunu dinlettiler. (İtiraf eden arkadaşı gösteriyor ve ‘biraz etkilenseydin çeneni tutardın’ diyerek ona kızıyordu) O nedenle mecbur kaldım diyerek “Oh! Rahatladım artık bir yıl bile kalırım burada” deyişini unutmam. Onu asıl rahatsız eden arkadaşı hakkında istemediği sözleri kabul etmek zorunda kalışıydı.
Peki sorgulara dair unutamadığınız?
Sorgulara dair komik anımı da paylaşayım. Bizim iki devre altımızdan iki arkadaşımız vardı. “Kurtuluşçu” olduklarını sonradan öğrendim. Okulda hangi görüşten olursa olsun birbirimizi çok sever sayar dayanışırdık zira. Bu arkadaşlar da bir çerçeve çizmişler ve bunun dışında hiçbir şey anlatmamak üzere anlaşmışlar. Sorguya birinci alınan M.S. (İznini almadığım için isim yazmıyorum) “Her şeyi anlattım” diyerek çerçeve dışına çıkmadan sözünü veriyor. Sorgucular, “Başka yaptığın şeyler de var biz biliyoruz” üzere zorlayıp “O vakit S.T’yi artık getireceğiz ona da ben her şeyi anlattım her şeyi biliyorlar sen de anlat diyeceksin, Tamam mı?” diyerek S.T’yi gözleri bağlı getiriyorlar. M.S “Sen de her şeyi anlat deyince” su katılmamış Laz olan S.T ne çerçeve bırakıyor ne cam her şeyi anlatıyor… Bu olay ve S.T nin “Abi ne bileyim bana her şeyi anlat dedi!” diyerek kendini savunması uzun müddet içerde bile bizleri neşelendirmişti sahiden.
Sonrasında yargılama süreciniz nasıl devam etti ve nasıl sonuçlandı?
İlk gözaltı sürecinde biz büyük bir küme mahkemeye çıkmadan birliklerimize döndük. Sonra beni 1984 Haziran başında tekrar gözaltına aldılar. O vakit Üs Kumandanı odasına çağırarak bildiri etmişti. Ben de size şimdiden beyan ediyorum “İfade vermeyeceğim” demiştim. Bu kere üsteğmendim ve çok daha sıkıntı bir süreç yaşadım. Evvel iki gün askeri ceza meskeninde kaldım. Banker Yalçın ile burada tanışıp ranza arkadaşlığı yaptık. Ankara’da ise Jandarma’ya teslim edildim, nezaret konutu Kara Havacılık Okulu’nun çabucak yanında berbat, havasız hücrelerden oluşuyordu. Tabir vermeyi reddettiğim için yatak, sigara ve gibisi her şeyimi alıp günlerce beton yerde bıraktılar. Sonra bir gece nöbetçi subayı fark ederek yatağımı geri getirtti, çay getirilmesini emretti ve bana paketini de bırakarak sigara verdi. O Silahlı Kuvvetler sigarasını, sıcak çayı ve günler sonra sırtımı yatağa yaslayışımı unutamam. Güya 5 yıldız konforuydu!
İki yıl evvel verdiğim eski tabirimi yine yazarak ve hala tıpkı fikirlerde olduğumu beyan ederek çoğunluğu karacı arkadaşlarla bir arada mahkemeye çıkarıldım. Mamak’ta Askeri Hakim, “Sizin için tabir verip yasa dışı örgüt üyesi olduğunu söyleyen şahitler var neden bu türlü bir tabir vermiş olabilirler?” sorusuna “İşkence görmüşlerdir zira birçok arkadaşımın azap gördüğünü biliyorum” diye karşılık vermiştim.
Sadece 1 arkadaşımız tutuklandı öbürleri beraat ederek konutlarımıza döndük. Ben tekrar 112. Filo’da uçuşlara başladım artık bu durumla dalga geçer olmuştuk. Tekrar ne vakit Ankara’ya gideceksin ve gibisi latifeler bile yapılırdı. Sakıncalı pilot olarak 1990 yılına kadar F-4 uçaklarında öğretmenlik test pilotluğu yaptım. 1990 yılında kulaklarımdaki işitme kaybı nedeniyle emekli oldum. Sivil havacılık kalan 30 yılımın uğraşısıydı.
‘BUGÜNKÜ REJİM 12 EYLÜL FAŞİST DARBE REJİMİNİN DEVAMIDIR’
Darbenin bilançosu birçok defa raporlara yansıdı. Genel çerçevede 12 Eylül Askeri Darbesi’ni tıpkı vakitte bir asker olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?
Üyesi olmakla gurur duyduğum Askeri Darbelerin Asker Muhalifleri Derneği (ADAM-DER) o periyotta hukuksuz bir formda ordudan uzaklaştırılan devrimci yurtsever subaylarca kuruldu. Hala yürekleri halkları için, yurtları için çarpan ezilenden emekten demokrasiden yana, birlikte onurlu bir duruş sergiliyorlar. Örneğin bir Emekli Subaylar Derneği üzere değiller. Her biri demokrasi uğraşının bir ucundan tutup dayanak oluyor, 70 yaşına yaklaşan beşerler sandık vazifelisi oluyor yahut sarsıntılarda direnişlerde istekli çalışmalara katılıyorlar. Tek başına bu örnek bile TSK içindeki bu bedelli insanları ayıklayarak ülkeye nasıl bir kötülük yapıldığını ispatlar. Böylelikle görece halk içinden gelen ülkesini halkını barışı gözeten beşerler tümüyle ayıklandı ve meydan büsbütün Hulusi Akar üzere kimin eşeğine binerse onun türküsünü çığıranlardan ibaret kaldı. Bunun, yani 12 Eylül’ün tek adam rejiminin inşasında rolü inkar edilemez. Bugünkü rejim 12 Eylül faşist darbe rejiminin eseri ve devamıdır.
Bugünkü AKP-MHP iktidarı 12 Eylül’ün devamıdır ve tam da o anlayışın yani Türk-İslam sentezinin “sivil” görünümlü halidir, Cihan yerinde Erdoğan var yalnızca. Bu tek adam rejiminin demokrasi ve insan hakları karnesi 12 Eylül’den de beterdir. İdam cezası kanunda yoktur lakin terörist ilan edilerek gerçekleşen yargısız infazlar 12 Eylül’ün çok çok üzerindedir. Evet 12 Eylül’de benim devre arkadaşım Ömer Yazgan üzere devrimciler darağacında katledildi fakat örneğin helikopterden atma üzere bir vahşet bile bu periyotta ortaya çıktı. Artık bir milletvekili bunu tabir ettiği için linç ediliyor. Sezgin Tanrıkulu, Tahir Elçi üzere maksat tahtasına konuyor. Bu kabul edilebilir bir şey değildir. Buna müsaade veren bir rejime diktatörlükten diğer ne isim verilebilir?
‘İNSAN ÖMRÜNÜ BU TÜRLÜ BİR HALKA VERMEZ DE NEYE VERİR?’
Aradan 40 yılı aşkın bir mühlet geçti. Bugünden baktığınızda o günler hakkındaki niyetleriniz neler?
Başta da söylediğim üzere kötülükleri affetmiyoruz ancak aklımızda da yalnızca hoşlukları tutmaya çalışıyoruz. İki anımla nokta koyayım:
O günlerde en büyük azap sevdiklerinden akıbetlerinden haber alamamaktı. Biz içerde daha rahattık aslında, eşlerimiz, ailelerimiz asıl işkenceyi görenlerdi. Nerede tutulduğumuz söylenmemişti lakin bir halde öğrenip Lisan Okulu kapısına ve Güvercinlik Nizamiyesi’ne gelip dayanıyorlardı. İçeri bir pusula gönderebiliyorlardı yalnızca biz de onun gerisine “İyiyim, merak etmeyin, yakında çıkacağız” vb. yazıp geri gönderiyorduk. Ziyaret bundan ibaretti. Unutamadığım bir ziyaret ise 3,5 aylık olan kızım Şafak’ın hücreme gelişiydi. Sorgular bitmiş mahkeme yahut tahliye buyruğu bekleniyordu, ortaya bayram girdiği için buyruk imzalanamadığından fazladan yatıyorduk, münasebetiyle hücre kapıları açılmıştı. Türkeş ve MHP grubunun aileleri açık görüşe gelirken bizler tekrar pusula ile haberleşiyorduk. Nöbetçi subaya eşimin bebekle geldiğini 3,5 aylık çocuğun konuşamayacağını hiç olmazsa onu görmeyi istediğimi belirttim. Bir müddet sonra hiç beklemezken Şafak bebek, binbaşının kucağında içeri geldi. Bütün koridor toplanmış yatağın üzerine uzanmış şaşkın bakan bebeğe bakıyorduk. Herkesin gözleri yaşlıydı. Çığlıklarla ağlamaya başladı bebek, özgürlüğüne düşkün olacak diye sevinerek çabucak uğurladık onu. O gün hücrede tanıştığı amcalarını çok sevdi Şafak ve kardeşi Vedat Çınar’la birlikte o amcalarının yollarından yürüyorlar. Bu da benim en büyük servetimdir.
İkincisi ise daha sarsıcı bir olaydır: Lisan Okulu’nda 1982 Eylül’ünde hücremde bir akşam gün içinde sorguya götürülen arkadaşımı görmek için nöbetçiye rica ettim. O da arkadaşımı tuvalete çıkarıp benim de kapımı açarak buna imkan verdi. Kucaklaşmamızı hatırlayınca gözlerim doluyor hala. Şimdi birkaç cümle etmiştik ki merdivendeki ayak sesiyle ben kapıyı kapattım, o da tuvalete yöneldi. Nöbetçi subayı farkına varmıştı, benim kapımı açıp kilitli olmadığını anlayınca tekrar kapatarak askere döndü. Neden iki kapı birden açık diyerek vuruyordu. Kürt olduğu her halinden aşikâr olan askerin yanağında patlayan tokatların sesleri çınlıyor hala kulaklarımda. Ve sonra sesler kesildiğinde o askerin benim yüzümden cezalandırıldığına dair ne söyleyeceğimi bilemez halime bakıp “Sizin için biz de iki tokat yemişiz çok mu?” demesi unutulmuyor şüphesiz.
Şimdi ben de sana ve okurlara bir soru sorayım: İnsan ömrünü bu türlü bir halka vermez de neye verir?